Kolika je finansijska šteta od navijačkog nasilja i neregularnosti u sportu i ko je najviše snosi

Navijačko nasilje i bahatost, nameštanje rezultata takmičenja, zloupotrebe prilikom preprodaja igrača, utaja poreza i druge neregularnosti u sportu nanose veliku štetu državi i celom društvu. Ta šteta se često meri milionima evra, potrošenih za obnovu uništene imovine, ali i gubitkom u državnom budžetu i u kasi osiguravajućih društava.Analize pokazuju da u zemljama u kojima se nasilje na sportskim priredbama učestalo događa, organizatori sportskih manifestacija ne ulažu sredstva u razvoj sportske infrastrukture i njeno moderno opremanje, čime i eventualni zaključeni ugovori o osiguranju sportskih objekata imaju sve manju vrednost. To negativno utiče na razvoj tržišta osiguranja, rekao je za B&F Dejan Šuput, predsednik Disciplinske komisije Atletskog saveza Beograda i veliki poznavalac sportskog prava.Šuput dodaje da navijačko nasilje utiče i na pad posete sportskim takmičenjima, pošto gledaoci počinju da zaziru od mogućih negativnih posledica do kojih dolazi na sportskim priredbama i radije biraju da ostanu kod svojih kuća i gledaju TV prenose sportskih takmičenja, umesto da dolaze na stadione. Time se dodatno smanjuje potencijal tržišta osiguranja u sportu, pošto broj gledalaca koji bi trebalo da budu osigurani postaje sve manji. S druge strane, sve manji broj gledalaca dodatno demotiviše organizatore sportskih priredbi i vlasnike sportskih objekata da ulažu novac u rekonstrukciju ili eventualno proširenje tih objekata, a kasnije i u njihovo osiguranje.Na pitanje da li su državni organi često saučesnici u navijačkom nasilju jer ga tolerišu, odnosno ne kažnjavaju izgrednike, Šuput odgovara da je to potpuno netačno. - Dugogodišnja sudska praksa krivičnih i prekršajnih sudova Srbije svedoči o sasvim suprotnoj situaciji. Moj utisak je da je preventivni i represivni potencijal propisanih kazni iscrpljen, odnosno da je taj mehanizam došao do svog maksimuma u praksi, te da je u budućnosti od većeg značaja da se država i društvo posvete sprovođenju preventivnih programa sprečavanja nasilja na sportskim priredbama i edukaciji dece i omladine u toj oblasti. Dobar primer u preventivnom delovanju i radu sa mladim navijačima predstavljaju države kao što su Švedska, Holandija i Belgija -navodi Šuput.On objašnjava da je teško na godišnjem nivou proceniti obim štete prouzrokovane nasiljem navijačkih grupa i pojedinaca, ali da se dobar deo te štete preliva na osiguravajuća društva, u onom delu u kome se šteta prouzrokuje pokretnim i nepokretnim stvarima koje su prethodno bile osigurane. Dovoljno je da se, kao primer, uzme broj sedišta koja navijači polome i spale tokom svakog fudbalskog derbija između Crvene zvezde i Partizana, pa da se stekne utisak o obimu štete.Najveća opasnost – nameštanje rezultataStručnjak za sportsko pravo, međutim, upozorava da je nameštanje sportskih rezultata po učestalosti, broju oštećenih, visini ostvarene protivpravne imovinske koristi i društvenoj opasnosti, veći problem od svih drugih negativnih pojava u sportu, čak i od dopinga i navijačkog nasilja.Šuput navodi procenu da klađenje na sportske rezultate čini između 30 i 40 odsto ukupnog svetskog tržišta igara na sreću, koje osim klađenja obuhvata brojne lutrije, kockarnice i sve druge legalne oblike igara na sreću. Globalno tržište igara na sreću ima godišnju zaradu veću od 400 mlrd USD. Udeo u toj zaradi, koji donosi klađenje na fudbalske rezultate je značajan, što predstavlja dovoljan motiv da pojedinci, ili dobro organizovane kriminalne grupe pokušaju da nameste rezultate pojedinih utakmica, kako bi uzele deo "kolača" za sebe.- Kladioničarsko tržište je usled razvoja modernih sredstava telekomunikacija, a pre svega interneta, postalo apsolutno globalno, tako da se opklade na rezultate fudbalskih utakmica nacionalnih liga Evrope primaju širom sveta, a najviše u Aziji, koja po tradiciji predstavlja jedno od najvećih i najbogatijih kladioničarskih tržišta. Uvidom u zvanične internet prezentacije pojedinih hongkoških, tajvanskih, malezijskih i sličnih kladionica, može se videti da one primaju uplate, ne samo za rezultate Superlige i Prve lige Srbije u fudbalu, već i za fudbalska takmičenja nižeg ranga u Srbiji, kao što su Srpske lige - kaže Šuput.Prema njegovim rečima, to znači da u praksi neko u Srbiji može da namesti pojedinu utakmicu da se odigra sa takvim rezultatom za koji se na kladionicama dobija izuzetno velika kvota. - To su obično rezultati kada tim za koji se smatra da je favorit izgubi utakmicu nakon vođstva u prvom delu utakmice i kada se pritom, na utakmici postigne veliki broj golova. U takvim slučajevima kvote za klađenje idu čak i do 1:72, što znači da se za jedan uplaćeni evro, u slučaju da onaj ko ga je uplatio ‘pogodi’ rezultat, dobija 72 evra. Naravno, kada onaj ko unapred zna sportski rezultat, a to je onaj ko je učestvovao u nameštanju, uplati umesto jednog evra 1.000 EUR na kvotu 1:72, imaće dobitak od 72.000 EUR. Taj dobitak predstavljaće visinu protivpravno ostvarene imovinske koristi, ali ujedno i štetu koja je naneta kladionici koja legalno radi - ističe Šuput. Veliki krug oštećenihKrug oštećenih, čak i u slučaju nameštanja samo jedne fudbalske utakmice je jako veliki. Pre svega, oštećen je fudbalski klub koji nije učestvovao u nameštanju utakmice i koji je izgubio utakmicu, a samim tim bodove i eventualni plasman u dalje takmičenje, ili plasman na višu poziciju na prvenstvenoj tabeli.Takav klub takođe gubi i određenu zaradu, jer zbog lošijeg sportskog rezultata može da računa na manju posetu gledalaca (manje prodatih ulaznica za sledeće mečeve), manju cenu TV prava za prenošenje utakmica koje igra, manju zainteresovanost sponzora za sklapanje sponzorskih ugovora, nabraja naš sagovornik i dodaje:- Osim toga, zabeleženi su slučajevi da u pojedinim državama i u pojedinim ligama sponzori otkazuju, ili ne produžavaju ugovore o sponzorstvu klubova, ili čitavih liga, ako postoji sumnja da ti klubovi, odnosno lige imaju veći broj nameštenih utakmica tokom takmičarske sezone. Tada, posredno, materijalna šteta od nameštanja pojedinih utakmica postaje drastično veća i najvećim delom pogađa fudbalske klubove i lige koji nisu ni učestvovali u nameštanju. Uz sve to, kod nameštanja sportskih rezultata posredno su na gubitku svi ostali pošteni kladioničari, koji su uplatili svoj novac sa očekivanjem nekog mnogo verovatnijeg, odnosno nenameštenog rezultata".Transferi maloletnih igrača izričito zabranjeniGovoreći o zloupotrebama prilikom kupoprodaje igrača, odnosno prelaska igrača iz jednog u drugi klub, Šuput ističe da se samo u najkomercijalnijim sportovima kao što su fudbal, košarka i eventualno rukomet, plaća transferna naknada koja suštinski predstavlja naknadu štete klubu iz koga igrač odlazi i kome se šteta prouzrokuje prevremenim raskidom profesionalnog ugovora tog igrača u matičnom klubu.- Transferi, odnosno takozvana prodaja maloletnih sportista, izričito je zabranjena, kako državnim propisima, tako i propisima međunarodnih sportskih organizacija. Malverzacija u oblasti transfera punoletnih igrača ima u nekom obimu kod nas i u čitavom svetu, ali one procentualno nisu ni veće, ni manje u poređenju sa zloupotrebama u bilo kojoj drugoj poslovnoj delatnosti. U slučajevima kada dođe do malverzacija u takozvanoj trgovini igračima, najčešće gube igrač i barem jedan od dva sportska kluba koji ugovaraju prelazak igrača iz kluba u klub. Protivpravnu imovinsku korist u tom slučaju ostvaruju pojedinci koji mogu, ali i ne moraju biti deo nekog sportskog kluba - pojašnjava Šuput.